Giải bài toán môi trường khu công nghiệp

Các KCN được đánh giá là nơi lý tưởng để thực hiện các hoạt động kinh tế tuần hoàn. Điều này hoàn toàn phù hợp với KCN sinh thái - nơi các doanh nghiệp có thể đạt được cùng lúc hiệu quả kinh tế - xã hội và môi trường thông qua các hoạt động cộng tác về quản lý môi trường và tài nguyên. Doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh ngay từ thời điểm bắt đầu cộng sinh công nghiệp, hay cụ thể hơn là việc trao đổi và chia sẻ nguyên liệu, năng lượng, nước và các sản phẩm phụ. Đây chính là giải pháp hiệu quả để xây dựng KCN bền vững, loại bỏ chất thải và giảm thiểu các tác động đến môi trường.

Tại Việt Nam, từ năm 2015 đến nay, Bộ KH&ĐT phối hợp với Tổ chức phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) để thực hiện Dự án KCN sinh thái. Giai đoạn 1 dự án đã thu hút 72 doanh nghiệp từ 4 KCN ở Ninh Bình, Đà Nẵng và Cần Thơ áp dụng các công nghệ, các giải pháp sử dụng hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn (RECP). Trong 4 năm (2015 - 2019), các giải pháp đã giúp tiết kiệm điện, nước sạch, nhiên liệu sản xuất, giảm phát thải hàng nghìn tấn hóa chất và chất thải. Qua đó, tiết kiệm 76 tỷ đồng/năm và huy động được khoảng 207 tỷ đồng từ khu vực tư nhân, cắt giảm được 32 kilo tấn khí CO2 hằng năm, bước đầu đem lại hiệu quả về mặt kinh tế - xã hội và môi trường.

Theo bà Vương Thị Minh Hiếu - Phó vụ trưởng Vụ Quản lý các Khu Kinh tế (Bộ KH&ĐT), quá trình chuyển đổi KCN truyền thống sang KCN sinh thái đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực, song còn nhiều khó khăn, thách thức. Việc thực hiện các sáng kiến KCN sinh thái cần nguồn vốn đầu tư, trong khi đối tượng doanh nghiệp nhỏ và vừa trong KCN còn gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn tín dụng ưu đãi do thủ tục khắt khe, lãi suất đang có xu hướng tăng cao, thời hạn vay ngắn. Hơn nữa, Việt Nam chưa có cơ chế tài chính ưu đãi riêng cho dự án đầu tư thực hiện các sáng kiến KCN sinh thái; các rào cản về kỹ thuật, năng lực quản lý cũng khiến các doanh nghiệp còn bỡ ngỡ khi thực hiện chuyển đổi.

Trong giai đoạn từ năm 2020 - 2023, UNIDO và Bộ KH&ĐT tiếp tục hỗ trợ KCN Amata (Đồng Nai), KCN Deep C (Hải Phòng), KCN Hiệp Phước (TP. Hồ Chí Minh) chuyển đổi phù hợp với khuôn khổ quốc tế về KCN sinh thái. Ngoài ra, tiếp tục hỗ trợ phát triển các đề xuất kinh doanh từ các cơ hội cộng sinh đã được xác định tại các KCN Hòa Khánh (Đà Nẵng) và Trà Nóc 1 & 2 (Cần Thơ).

Các vấn đề trong chuyển đổi và xây dựng mới KCN sinh thái hiện đã được quy định tại Nghị định 35/2022/NĐ-CP về quản lý KCN, khu kinh tế. Bộ KH&ĐT đang tích cực phối hợp với các bộ, ngành liên quan hoàn thiện các hướng dẫn, cũng như quy chuẩn cần thiết liên quan tới xử lý, tái chế, tái sử dụng chất thải, phế liệu; tái sử dụng chất thải, phế liệu, nước, năng lượng dư thừa trong KCN sinh thái...

Dự án nhà máy ATAD được xây dựng theo tiêu chuẩn Leed –
Tổng thầu thi công Công ty Cổ Phần bet365it .

Thu hút nguồn vốn đầu tư xanh

Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu và mục tiêu Net Zero đã mở ra một thời kỳ sản xuất, kinh doanh hướng tới giảm phát thải khí nhà kính. Ngân hàng thế giới (WB) nhận định, các nhà đầu tư tư nhân đã nhận thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường các sản phẩm bền vững. Động lực kinh tế khiến buộc doanh nghiệp phải thay đổi quy trình sản xuất để duy trì khả năng cạnh tranh trong một tương lai các-bon thấp. Ước tính, việc áp dụng các mô hình vòng tròn tuần hoàn khép kín sẽ tạo ra cơ hội kinh doanh trị giá 4,5 nghìn tỷ đô la Mỹ trên toàn cầu vào năm 2030.

Tại Việt Nam, thời gian gần đây, các KCN được quy hoạch theo hướng đồng bộ, hiện đại luôn được các nhà đầu tư FDI quan tâm, tìm hiểu và thu hút đầu tư mạnh mẽ với các thương hiệu nổi tiếng toàn cầu, điển hình như chuỗi các KCN Thăng Long (Hà Nội, Hưng Yên, Vĩnh Phúc), KCN DEEP C (Hải Phòng), KCN VSIP (Bắc Ninh, Hải Dương, Hải Phòng, Nghệ An, Bình Dương, Quảng Ngãi, Bình Định, Cần Thơ)…

Theo bà Vương Thị Minh Hiếu, Việt Nam đang tăng cường thu hút dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chất lượng cao để thúc đẩy mạnh mẽ tăng trưởng kinh tế và hội nhập kinh tế quốc tế. Do đó, việc chuẩn bị hạ tầng công nghiệp là yêu cầu cấp thiết để đáp ứng yêu cầu đòi hỏi ngày càng khắt khe của các nhà đầu tư FDI. Trong đó, việc triển khai các KCN sinh thái đang được đánh giá là một mô hình tất yếu, không chỉ khắc phục được những hạn chế, bất cập về vấn đề môi trường, giảm lãng phí tài nguyên, mà còn gia tăng chuỗi giá trị và tác động lan tỏa thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Việc xây dựng KCN sinh thái mới, gắn kết KCN sinh thái với phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn tại các địa phương rất phù hợp với Chiến lược quốc gia về Tăng trưởng xanh, Chiến lược quốc gia về ứng phó Biến đổi khí hậu cũng như các cam kết của Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững 2030 của Liên hợp quốc.

Nguồn: Báo tài nguyên và môi trường